نیروگاه های ایران

کل نیروگاه های ایران در سال حدود ۱۲۸ میلیون متر مکعب آب مصرف می کنند. برای درک بهتر این عدد، این مقدار آب می تواند برای مصرف شهری با جمعیت یک میلیون نفر کافی باشد.

همچنین سالانه نزدیک به ۲۰۰ میلیون تن دی اکسید کربن و ۱٫۵ میلیون تن دی اکسید سولفور توسط نیروگاه ها به هوا تزریق می شود که علاوه بر تبعات زیست محیطی، چه بسا باعث گرم تر شدن و خشک تر شدن کشور هم خواهد شد.

وحشتناکتر اینکه، نیروگاه های ایران سالانه حدودا معادل ۴۵۰ میلیون بشکه نفت (تقریبا ۲۵ میلیارد دلار) و حدود ۷۰ میلیارد مترمکعب گاز (با احتساب ۳۰ سنت برای هر متر مکعب تقریبا ۲۱ میلیارد دلار ) مصرف می کنند.

بنابراین با درنظر گرفتن هزینه سالانه بیش از ۴۰ میلیارد دلاری تولید برق به وسیله نیروگاه های گازی و فسیلی از یک طرف و همچنین وجود اقلیم و وسعت مناسب کشور، اهمیت تولید انرژی های پاک دوچندان می شود.

و اما…

لازم است بدانید قراداد عربستان با یک شرکت ژاپنی برای تولید ۲۰۰ گیگاوات برق خورشیدی ۲۰۰ میلیارد دلار بسته شده است.

نکته مهم این است که اگر کل انرژی پاک مورد نیاز فعلی ایران ائم از خورشیدی و بادی و.. ۱۰۰ میلیارد دلار فرض شود، با هزینه ۲٫۵ سال مصرف نفت و گاز نیروگاه ها، کل انرژی مورد نیاز ایران را از طریق انرژی های نو می توان تامین کرد.

جغرافیای ایران

ایران از کشورهای خشک و کم باران جهان است. دارابودن مساحت وسیعی از بیابان های گرم، مزیتی است که می تواند مارا بر آن دارد که در آینده کشور از آن استفاده پایدار کنیم. در حال حاضر سطح بیابان ها، کویر ها و شنزار های کشور ۳۴ میلیون هکتار و مراتع فقیرکویری ۱۶ میلیون هکتار برآورد می شود. جمع این دو عدد، عدد ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع را به ما می دهد. تقریباً ۳۰ درصد مساحت ایران .(ایران دیزرت)

پتانسیل تولید انرژی خورشیدی

هر ۱۰ مگاوات ساعت تولید انرژی فتوولتائیک حدود ۵۰ هزار متر مربع مساحت لازم دارد. (سولار انرژی پنلز). چنانچه ۵۰ درصد مساحت ۵۰ میلیون هکتاری ایران قابل استفاده برای نیروگاه های خورشیدی باشد و ۲۰ درصد این مساحت بابت تأسیسات و تجهیزات قدرت و انتقال و زیرساخت های برق مورد نیاز باشد، حدود ۳۰ درصد این مساحت یعنی حدود ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع و این مساحت توان بالقوه تولید ۳۰ هزار گیگاوات ساعت برق را دارد.

به رغم اینکه دولت حمایت های نسبتا خوبی از انرژی های تجدید پذیر دارد و برق تولیدی را تا ۲۰ سال تضمینی و با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت روز برق خریداری می کند (برای مثال هزینه سرمایه گذار انرژی خورشیدی تقریبا بعد از ۵ سال، به طور کامل بر می گردد و مابقی ۱۵ سال بعدی در سود خالص خواهد بود) ولی واقعا هنوز کارهای بسیار زیادی لازم است تا سرمایه گذاری های بهتر و بیشتری توسط مردم و بخش خصوصی انجام پذیرد:

فکر می کنید چند درصد مردم میدانند که دولت این انرژی تولیدی را به مدت ۲۰ سال تضمینی خریداری میکنند؟

یا چند برنامه تلویزیونی به چگونگی سرمایه گذاری در این مسیر پرداخته اند و مردم و بخش خصوصی را به تولید انرژی پاک تشویق کرده اند؟

فکر می کنید دولت با خوش حساب بودنش و پرداخت به موقع مطالبات تولیدکنندگان چقدر می تواند ذهنیت مردم و بخش خصوصی را تشویق به سرمایه گذاری کند و نقدینگی بسیار زیاد کشور را به جای خرید سکه و دلار به سمت تولید هدایت کند ؟

یا اینکه سرمایه گذاران چقدر تشویق می شوند اگر از این مقدار زیاد اراضی ملی که نه آب دارد و نه استفاده ای دیگری می شود، پارک های بزرگ تولید برق پاک تشکیل شود و هر قطعه از آن به ازای مدت مشخصی جهت تولید برق در اختیار سرمایه گذاران (در هر سطح توانی) قرار داده شود تا سرمایه گذاران حتی دغدغه تهیه زمین هم نداشته باشند؟

مطالعه بیشتر : بزرگترین مزرعه خورشیدی جهان

فرهنگ مصرف

کشور ما از نظر فرهنگ استفاده سرانه انرژی جایگاه بسیار بدی دارد. ما حدوداٌ به اندازه چین ۱ میلیارد نفری گاز مصرف میکنیم و به اندازه یک کشور ۲۰۰ میلیون نفری برق مصرف می کنیم. (ویکی پدیا). ۶ برابر میانگین جهانی بنزین و ۲ برابر میانگین جهانی آب مصرف میکنیم(بانکی). مصرف بی رویه و فرهنگ غلط ساختاری به حدی است که کارشناسان پیش بینی می کنند اصولاً ایران در صد سال آینده چیزی برای سوزاندن و فروختن و مصرف کردن ندارد. پس باید چاره ای اندیشید. ۲ راه پیش پای کشور وجود دارد. راه اول تغییر نگرش و فرهنگ جامعه در استفاده درست از انرژی و منابع طبیعی و راه دوم سرمایه گذاری در جهت یافتن راه هایی برای بدست آوردن انرژی رایگان و پایدار و تمیز. سرمایه گذاری صرفاً فرهنگی، مار از پیشرفت مهندسی دنیا عقب می اندازد و باعث زیان در آینده می شود. بنابراین به نظر مؤلف بهترین راه، درکنار راه فرهنگی، استفاده از ظرفیت های جغرافیایی کشور و استفاده احسن از این امکانات خدادادی است. و در این میان روی آوردن به انرژی خورشیدی در کلان کشور می تواند بهترین گزینه باشد.

هزینه های انرژی در کشور

ما نزدیک به ۳۰ میلیارد لیتر بنزین در سال می سوزانیم(اقتصاد آنلاین). اگر این مقدار در عدد حداقل لیتری ۳۵۰۰ تومان (به دلار الان) قیمت فوب منطقه ای ضرب کنیم، مبلغی حدود ۱۰۵هزار میلیارد تومان در سال فقط در بخش حمل و نقل بنزینی می باشد. در بخش گاز ما حدود ۱۹۰ میلیارد متر مکعب در سال گاز مصرف می کنیم(اکو نیوز). که با احتساب ۸ سنت بر متر مکعب قیمت گاز صادراتی ایران، مبلغ ۱۶٫۸ دلار که چنانچه دلار را ۷۰۰۰ تومان در نظر بگیریم. حدود ۱۰۶ هزار میلیارد تومان در بخش گاز هزینه می شود.

در بخش مصرف برق رتبه ۱۸ دنیا با مصرف سالیانه ۲۱۸میلیارد کیلو وات ساعت (ویکی پدیا ۲۰۱۴) را داریم. هزینه تولید برق در برخی از نیروگاه ها تا ۳۰۰ تومان برای هر کیلو وات ساعت می رسد(اقتصاد آنلاین). در برخی اظهار نظرها که از طرف مدیرعامل توانیرگفته شده، ایران ۶۰ میلیارد دلار سالیانه هزینه تولید برق می کند(عیارآنلاین).

در بخش سرمایش خانگی حدود ۱۶ میلیون کولر آبی در کشور که هرکدام به طور متوسط در شبانه روز حداقل ۲۰۰ لیتر آب مصرف کنند و چنانچه در سال ۱۱۰ روز روشن باشند حدود ۳۵ میلیارد متر مکعب آب را در سال به مصرف غیر از شرب می رسانند. اگر هزینه تولید هر متر مکعب آب ۱۴۰۰ تومان باشد(ایسنا)، ضرب این دوعددحدود۵هزار میلیاردتومان هزینه این بخش می باشد. این در شرایطی است که کشور دچار بحران حاد کم آبی است. همچنین کمبود آب باعث کاهش توان تولید برق آبی شده و کشور را دچار بحران کم برقی هم می کند.

هزینه احداث نیروگاههای خورشیدی

هزینه احداث و سرمایه گذاری یک نیروگاه خورشیدی بالاست. طبق نظر انجمن انرژی نو آمریکا درسال ۲۰۱۷ هزینه ساخت یک نیروگاه فتوولتائیک mw 10 حدود۱۷ میلیون دلار می باشد. با احتساب دلار ۴۳۰۰ تومان (نرخ دولتی) برای احداث یک نیروگاه بزرگ ۱۰۰۰ مگاواتی حدود ۷۳۰۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری لازم است و این هزینه بالایی است. اما با نگاه به هزینه های بسیار زیادسالیانه دولت دربخش انرژی این عدد توجیه پذیر می باشد. صنعت برق از صنایع زیرساختی می باشد و آرزوی هر کشوری است در دنیا به انرژی پاک ارزان و پایدار دسترسی پیدا کند. زیرا این زیرساخت مهم کشورها را به مقاصد مهمی می رساند که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.

حمل و نقل

حمل و نقل از ضروریات زندگی امروز می باشد. استفاده از وسیله نقلیه در همه جای دنیا رفاه و آسایش را به همراه می آورد. اما این رفاه با مخاطراتی از جمله آلودگی هوا، ترافیک، تلفات جانی و مالی همراه است. استفاده از خودروهای برقی چاره ی کار است. وقتی دسترسی به منابع رایگان انرژی دارید می توانید با خیال راحت از خودروهای برقی استفاده کنید. خودروهای برقی عموماً کوچک اند و سرعت کمی دارند و آلایندگی ندارند. به این ترتیب مشکل آلودگی هوا، ترافیک و تلفات جانی و مالی به حداقل می رسد. حوزه ی حمل و نقل بسیار گسترده و سودآور می باشد. استفاده از قطارهای تندرو برقی، اتوبوس های برقی و سایر وسیله های نقلیه ی عمومی راهکار بسیار مهمی در بحث درآمدزایی و افزایش راندمان سیستم حمل و نقل عمومی می باشد.

بخش خانگی

استفاده از هیترهای برقی، اجاق های برقی، آب گرمکن برقی یا خورشیدی، کولر گازی و وسایل برقی به جای وسایل گازسوز می تواند علاوه بر ضریب امنیت بالا، مصرف انرژی فسیلی را به حداقل برساند. ضمن اینکه استفاده از کولرهای گازی مصرف آب را به حداقل رسانده و رفاه بیشتری نیز به همراه دارد.

محیط زیست

استفاده از نیروگاه های خورشیدی باعث کاهش گرمای تولیدی در نیروگاه های حرارتی و کاهش آلودگی هوا می شود. کاهش انتشار گازهای گل خانه یی و کمک به بهبود وضعیت آب و هوایی حفظ منابع آبی، استفاده از تکنولوژی روز جهت تصفیه آب و برگشت به چرخه مصرف (که غالباً انرژی بر هست) از مزایای مهم محیط زیست است.

اقتصادی

کشورما به لحاظ اقتصادی وضعیت مناسبی ندارد. با تغییر رویکرد کلان به سمت انرژی خورشیدی و پوشش بیشتر مساحت بیابان ها و کویرهای ایران با نیروگاه های خورشیدی و موارد مطرح شده می توان یک انقلابی را در اقتصاد ایجادکرد. کارخانه های سازنده ی صفحات خورشیدی و ادوات آن دایر شده و شروع به فعالیت می کنند. شرکت های تولیدکننده ی باتری، کارخانه های تولیدکننده ی خودرو ولوازم یدکی، واردکنندگان تکنولوژی و در این بین نیاز به خیل عظیمی از نیروهای ساده و متخصص می که به صورت پیمانکاری یا در مجموعه ی شرکت ها و کارخانجات شروع به فعالیت می کنند. کاهش سریع نرخ بیکاری و رشد اقتصادی از مزایای پیاده سازی این سیستم می باشد.

تفاوت سرمایه گذاری اقتصادی در حوزه ی صنعت باحوزه ی انرژی در این است که در حوزه ی صنعت تازمانی که تقاضا وجود دارد تولید و سودآوری هم وجود دارد و به صرفه خواهد بود و زمانی که تقاضا به هر ترتیبی (تحریم، درآمدکم، وضع اقتصادی بد و…) کم یا قطع گردد تولید وسرمایه گذاری انجام گرفته از بین خواهد رفت. اما حوزه ی انرژی حوزه ایست با تقاضای همیشه روبه افزایش و نامحدود و بی پایان و زمانی که برای تولید انرژی نیاز به سوخت نداشته باشیم هیچ زمانی سرمایه گذاری، هرچند زیاد از بین نخواهد رفت. در واقع از نظر اقتصادی همواره حوزه ی انرژی هزینه ی خود را مستهلک خواهد کرد.

مطالب گفته شده در بالا تنها بخشی از مزایای استفاده از انرژی خورشیدی است. پیشنهاد می شود از ظرفیت های صندوق توسعه ی ملی و سرمایه گذاری شریک در سود (فاینانس) خارجی برای تامین مالی این پروژه های استفاده شود. می توان بیابان های ایران را به صورت بخش بخش و پروژه ای به شرکت ها در قالب فرصت سرمایه گذاری ارائه کرد و تسهیلات مناسبی را برای آنها مهیا نمود. این پروژه ها می تواند چشم انداز سی ساله ی آینده ی ایران باشد، باید شروع کرد تا دیر نشده.

از طرف دیگر، در آینده نزدیک نیاز برق کشور به حدود ۱۰۰ هزار مگاوات خواهد رسید و در کنار مصرف آب توسط نیروگاه ها، تولید دی اکسید کربن و دیگر گازهای مضرو مصرف نفت و گاز نیز بسیار بیشتر از اعداد و ارقام فعلی خواهد بود.

مطالعه بیشتر: نیروگاه حرارتی چطور کار می کند

امیدواریم در کنار بخش کشاورزی که مصرف بیش از ۹۰ درصد آب کشور را به خود اختصاص داده است، مسئولین حوزه انرژی با خلاقیت و پشتکار بیشتری و با کمک مجلس و دیگر ارگان ها به کمک این کم آبی، تخریب محیط زیست و هدر دادن منابع انرژی بیایند قبل از اینکه اندک فرصت باقیمانده هم به اتمام برسد!

…………………………………….