پریز های برق خانگی ، نکاتی برای خرید ، نصب و عیب یابی

پریزها

   پریزهای برق در دو نوع تک فاز و سه فاز وجود دارند. در ساختمان باید از پریزهای دارای اتصال زمین استفاده شود. پریزهای برق مجهز به اتصال زمین، به منظور اتصال وسایل الکتریکی خانگی و اداری مانند یخچال، فریزر، کولر، لباسشویی و غیره در ساختمان استفاده می شود.
   پریزهای برق مورد استفاده در ساختمان های مسکونی، دارای ولتاژ اسمی ۴۰۰ ولت و جریان اسمی ۲۵ آمپر هستند. برای برق تک فاز ۲۳۰ ولت، باید پریز حداقل ولتاژ ۲۵۰ ولت و جریان آن ۱۶ آمپر و با اتصال زمین باشد. جهت برق سه فاز ۴۰۰ ولت باید پریز دارای حداقل ولتاز اسمی ۵۰۰ ولت و جریان اسمی ۱۶ آمپر با اتصال زمین باشد. برای سیستم برق ۶۰ ولت و ولتاژهای پایین تر باید از پریز مخصوص بدون اتصال زمین استفاده شود.

طبقه بندی پریز برق

الف) بر حسب نوع اتصال پریز سه فاز با یک اتصال اضافی: این اتصال منحصراً برای وصل به هادی خنثی است.

ب) پریز سه فاز با دو اتصال مخصوص هادی حفاظتی و اتصال دوم مخصوص هادی خنثی است.

ج) بر حسب درجه حفاظت: محیط مرطوب IP44 و محیط خیس و تر و خارج از ساختمان IP45

د) بر حسب روش نصب به دو قسمت روکار و توکار تقسیم بندی می شوند.

ه) از لحاظ کاربرد درب دار و بدون درب بودن.

انواع پریزها

1. پریزهای قفل شو: هنگام برقدار بودن کنتاکت های اتصال، نمی توان دو شاخه را در پریز قرار داد یا از آن خارج نمود. بدون قرار دادن دو شاخه در پریز کنتاکت های اتصال برقدار نمی شود.
2.  پریز ریش تراش: دارای ترانسفورماتور جداکننده و کلیدی است که در صورت عدم اتصال ریش تراش، ترانسفورماتور پریز را از منبع برق جدا می کند.
3. پریز بی خطر (پریز ایمنی): اتصال آنها پس از کشیدن دو شاخه از برق، بی برق شده یا ورودی ها کاملاً پوشانده می شوند.

نکات نصب پریز

1. پریزهایی که در کف نصب می شوند، باید مجهز به درپوش مخصوص بوده و شکننده نباشند. برای مکان خشک، پریز نوع حفاظت شده در برابر رطوبت و برای مکان های مخاطره انگیز از پریز نوع ضد انفجار یا ضد اشتعال استفاده می شود.
2. استفاده از پریزهای چندخانه مجاز است و از نظر ردیف هر خانه یک پریز محسوب می شود.
3. پریز سه فاز باید دارای حداقل جریان اسمی ۱۶ آمپر باشد و دارای یک یا دو اتصال اضافی برای اتصال هادی حفاظتی یا هادی حفاظتی – خنثی داشته باشد.
4. در قسمت داخلی پریز، باید در اتصالات مغزی داخلی پریز یک درپوش پلاستیکی شیشه ای جهت محافظت از خطر برق گرفتگی تعبیه شود تا بدون وجود خطر بتوان پریز را نصب نمود.
5. در مکان های مرطوب (پارکینگ)، حیاط، دستشویی، تراس، پشت بام و غیره از پریز ارت دار درب دار استفاده شود.

محل نصب پریزهای برق دارای شرایط و ویژگی هایی است که در چند قسمت جدا آنها را توضیح میدهیم.

ارتفاع نصب پریز برق ساختمان

•  ارتفاع پریزهای برق، تلفن و آنتن در اتاق ها و پذیرایی حداقل باید ۳۰ سانتی متر باشد. ولی ما ارتفاع ۴۰ سانتی متر را پیشنهاد می کنیم. زیرا از نظر زیبایی و راحتی در استفاده، مناسب تر است.
•  ارتفاع نصب پریز اجاق گاز و پریز ماشین لباسشویی، حداقل ۶۰ سانتی متر از کف تمام شده آشپزخانه است. هر پریز دیگری، به هر منظوری که در آشپزخانه نصب شود، نباید ارتفاعش از ۶۰ سانتی متر کمتر باشد. پریزی که برای ماشین لباسشویی یا ماشین ظرفشویی نصب می شود حداقل باید ۳۰ سانتی متر با محل خروجی لوله آب یا فاضلاب فاصله داشته باشد.
•  ارتفاع نصب پریز هود ۱۸۰ الی ۲۰۰ سانتی متر از کف تمام شده است.
•  ارتفاع نصب پریز پکیج ۱۴۰ سانتی متر از کف تمام شده است. پریزی که برای پکیج نصب می شود، نباید زیر لوله های آب پکیج قرار بگیرد. و این پریز بایستی ۱۰ سانتی متر با شیر گاز پکیج هم فاصله داشته باشد.
•  ارتفاع نصب پریز برای یخچال و پریز برق برای روی پیش خوان آشپزخانه ۱۲۰ سانتی متر است.
•  ارتفاع نصب پریزهای برق در پارکینگ، راه پله، پیلوت، حیاط، پشت بام، خرپشته، پاسیو، موتورخانه، تراس، باید بین ارتفاع ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی متر از کف تمام شده باشد.
• ارتفاع نصب پریز در کنار روشویی توالت باید حداقل ۱۱۰ سانتی متر باشد و ۳۰ سانتی متر بصورت افقی با روشویی فاصله داشته باشد.
• اگر قرار است در آشپزخانه دستگاه تسویه آب نصب شود، چون این دستگاه داخل کابینت زیر سینک ظرفشویی قرار میگیرد، باید برای آن یک پریز برق در ارتفاع ۶۰ سانتی متری در پشت کابینت قرار گیرد. این پریز باید بصورت افقی ۳۰ سانتی متر با لوله های آب و لوله فاضلاب فاصله داشته باشد.

فاصله نصب پریزهای برق

در همه اتاقها و فضاهای مسکونی (بجز آشپزخانه، دستشویی، حمام و نظایر آن) پریزها باید در نقاطی تعبیه شوند که فاصله هیچیک از نقاط خط پیرامون کف اتاق، از تصویر پریزها بر روی خط پیرامون از ۱٫۵ متر بیشتر نباشد.

بدین معنی که فاصله دو پریز در طول و عرض اتاق حداکثر برابر ۳ متر باشد. اندازه گیری بر روی خط پیرامون انجام می شود. درها و پنجره های شروع شده از کف نباید در اندازه گیری دخالت داده شوند.
فاصله تصویر پریز روی خط پیرامون از نزدیکترین لبه در یا پنجرهایی که از کف شروع شده است نباید از ۱٫۵ متر بیشتر باشد. حالا تمام این چند خط را در تصویر زیر نمایش می دهیم.

فاصله نصب پریز برق از لوله های آب و گاز

الف: حداقل فاصله کلیدها و پریزهای برق و جعبه فیوز در صورتی که شیر گاز بالاتر از آنها و یا در کنار آنها نصب شده باشد، برابر ۱۰ سانتی متر بوده و اگر شیر گاز اجباراً زیر آنها نصب شود این فاصله حداقل باید ۵۰ سانتیمتر باشد.

ب: حداقل فاصله کلیدها و پریزهای برق از لوله کشی گاز طبیعی برابر ۵ سانتی متر است.

پ: حداقل فاصله سیم ها و کابل‌ھای برق فشار ضعیف با لوله ھای توکار گاز طبیعی که با مصالح ساختمانی پوشیده می شوند برابر ۱۰ سانتی متر است.

نکاتی در مورد پریز برق ساختمان

• جریان نامی پریزهای تکفاز و سه فاز باید حداقل ۱۶ آمپر باشد.
• سیم مورد استفاده برای پریزهای برق باید حداقل نمره ۲٫۵ باشد.
• فیوز مورد استفاده برای پریزهای برق باید ۱۶ آمپر نوع C باشد.
• استفاده از سه راهی های برق در هر کجای ساختمان غیر مجاز است.
• بهتر است در جایی که فکر می کنید دستگاه تلویزیون قرار میگیرد، ۲ عدد پریز برق در کنار همدیگر نصب کنید. تا در آینده نیازی به استفاده از ۳ راهی برق نباشد. یکی از این پریزها برای گیرنده دیجیتال و دیگری برای دستگاه تلویزیون استفاده خواهد شد.
• یک پریز آنتن و ماهواره هم در کنار این ۲ پریز برق قرار می‌گیرد.
• کلیه پریزهای مورد استفاده در ساختمان باید از نوع ارت دار باشند، چه یک ساختمان ویلایی و یک واحدی باشد، چه یک مجتمع مسکونی بزرگ و چند واحدی.
• بعضی ها به اشتباه فقط در آشپزخانه پریز ارت دار نصب می کنند که این اشتباه است، و تمام پریزهای یک ساختمان باید از نوع ارت دار باشد.
• اگر از قوطی کلیدهای فلزی (گالوانیزه) در پشت پریزها استفاده شده است، خود قوطی کلید هم باید به سیم ارت متصل شود.
• جهت اتصال سیم های برق به پریز، از سرسیم استفاده شود یا سر سیم‌ها قلع اندود (لحیم کاری یکپارچه) شود.
• استفاده از سیم های تکه تکه و چسب خورده در مدار پریزهای برق و در مدار روشنایی ها ممنوع است، تمامی سیم‌ها باید بصورت یکپارچه باشند.
• سیم هایی که در زیر پیچ های پریز قرار میگیرند، باید همسایز باشد، یعنی هر دو رشته سیم قطر یکسانی داشته باشند. چون اگر قطر یکی از سیم ها کمتر باشد، بعد از سفت کردن پیچ های پریز، سیم نازکتر از زیر ترمینال خارج می شود.

نکات طلایی در پریز های برق ساختمان

• شما مجاز نیستید که زیر هر کدام از ترمینال های پریز، بیش از ۲ رشته سیم را قرار دهید. زیرا اگر بیشتر از ۲ رشته سیم در زیر پیچ ها قرار گیرد، چون پیچ به درستی سفت نمی شود، امکان جدا شدن سیم ها وجود دارد.
• لوله گذاری برای پریزها باید مجزا از لوله گذاری برای روشنایی ها باشد. و استفاده از یک لوله مشترک برای هر دو ممنوع است.
• در هیچ کجای ساختمان شما مجاز نیستید که سرخط پریزهای برق را با سرخط روشنایی ها مشترک در نظر بگیرید. حتی سیم نول مورد استفاده برای پریزها باید از سیم نول مورد استفاده برای روشنایی ها جدا باشد.
• در تمام پریزهای برق، سوراخ سمت راست باید فاز باشد (روزنه سمت راست هنگام دید از مقابل) و سوراخ سمت چپ باید نول باشد. این مورد به ۲ دلیل پیشنهاد می‌شود، اولاً چون در داخل دوشاخه بعضی از وسایل برقی، یک فیوز شیشه ای کوچک در مسیر سیم فاز قرار دارد. دوماً از لحاظ همسان شدن تمام پریزهای یک واحد مسکونی این مورد باید رعایت گردد.
• روی یک سرخط، نباید بیشتر از ۱۲ پریز برق (مربوط به مصارف عمومی) قرار گیرد. ولی اگر نوع و توان وسیله ای که از پریزها تغذیه خواهند شد معلوم باشد، تعداد آنها برای هر مدار محدود به جریان مجاز هادی مدار(سیم) و جریان مجاز وسیله حفاظتی آن خواهد بود، به شرط آنکه از ۱۲ عدد پریز تجاوز نکند.
• در ساختمانهای مسکونی برای جلوگیری از خطرات برق گرفتگی کودکان، باید پریزها مجهز به درپوش ایمنی یا پرده محافظ باشد.
• رنگ سیم مورد استفاده برای سیم فاز در پریزهای برق، باید قرمز، زرد یا سیاه باشد. رنگ سیم نول بایستی آبی کم رنگ و رنگ سیم ارت هم ترکیبی از زرد/سبز باشد.
• پیچیدن سیم ها به دور یکدیگر و عایق بندی محل اتصال با استفاده از چسب برق (نوار چسب) ممنوع است و کلیه اتصالات و انشعابات بایستی با استفاده از ترمینال پیچی یا ترمینال فشاری صورت گیرد.
• انجام هرگونه سیمکشی روکار با استفاده از سیم های تک لا یا سفید دولا، و استفاده از میخ دوپا یا میخ معمولی اکیداً ممنوع است.

نصب پریز تلفن

   پریزهای تلفن به دو صورت پیچی و سوئیچی در بازار وجود دارد و باید در زمان نصب آنها به موارد زیر توجه شود:

1. در جعبه تقسیم اصلی لحیم کاری انجام می شود.
2. در جعبه تقسیم محلی یا تأسیسات مشترکین از ترمینال پیچی استفاده می شود.
3. هادی اتصال زمین سیم ها و کابل های تلفن باید از طریق یک هادی حفاظتی، ترمینال زمین جعبه اصلی تلفن یا مرکز تلفن را به الکترود زمین ساختمان وصل کند.