همه چیز درباره ی مولتی متر، نحوه ی عملکرد و انواع آن

با گسترش صنعت و تکنولوژی، استفاده از ابزارهای اندازه گیری در بسیاری از زمینه ها فراگیر شده است. یکی از این ابزارها که در صنایع و موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مولتی متر است که به مولتی متر کلمپی نیز شناخته می‌شود. در واقع مولتی متر وسیله ای است که برای اندازه گیری و نمایش چندین واحد اندازه گیری مانند ولتاژ، جریان، مقاومت و … کاربرد دارد. این دستگاه ها در انواع مختلف و قابلیت های متنوع در بازار موجود هستند.

برای مثال مولتی مترها در دو نوع مولتی متر دیجیتال و مولتی متر آنالوگ یا عقربه ای در بازار وجود دارند که هر کدام ویژگی های خاصی برخوردار هستند. با بیان این مقدمه قصد داریم تا در این مقاله همه چیز درباره ی مولتی متر، نحوه ی عملکرد و انواع آن را بیان کنیم. پس اگر شما هم می‌خواهید با این دستگاه اندازه گیری هرچه بیش‌تر آشنا شوید و خرید مولتی متر را با اطمینان انجام دهید، خواندن ادامه مقاله را از دست ندهید.

تعریف دستگاه مولتی متر

همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، مولتی متر ها یکی از انواع ابزارهای اندازه گیری هستند که برای نمایش مقادیر مختلفی از جریان، ولتاژ مقاومت و… استفاده می‌شود. این دستگاه از اهمیت بسیاری در صنایع مختلف برخوردار است. به همین دلیل بسیاری از مهندسان به دنبال خرید بهترین مدل مولتی متر هستند. در پاسخ به این سؤال که کاربرد مولتی متر چیست؟ باید گفت که از مولتی متر جهت عیب یابی موارد الکتریکی در مدارها، منابع تغذیه، موتورها و کلیدهای الکتریکی استفاده می‌شود.

برای استفاده از دستگاه مولتی متر پراب هایی که برای دستگاه تعبیه شده است به قسمتی که نیاز است ولتاژ یا جریان آن محاسبه شود، متصل خواهد شد و نیروی الکتریسیته از نوک سوزنی شکل پراب ها به دستگاه منتقل می‌شود و مراحل پردازش و محاسبه کمیت‌های الکتریکی صورت می‌گیرد.

انواع مولتی متر

مولتی متر به طور کلی به دو دسته آنالوگ و دیجیتال طبقه بندی می شود که تفاوت اصلی آنها در واحدهای نمایشگر مربوطه است. در ادامه به معرفی این دو مولتی متر خواهیم پرداخت.


۱- مولتی متر آنالوگ
خوب است تا در ابتدا بدانید که مولتی متر آنالوگ با نام مولتی متر عقربه ای نیز معروف است. مولتی مترهای آنالوگ دارای یک نشانگر سوزنی هستند که نتایج حاصل از اندازه گیری به کمک آن نشان داده می‌شود. مولتی مترهای آنالوگ را می‌توان نسخه قدیمی تر از دستگاه مولتی متر دانست. خوانش نتایج اندازه گیری در این مولتی مترها برای مخاطب دشوارتر از مولتی متر دیجیتال است. در حال حاضر جایگزین ان‌ها مولتی متر دیجیتال است که نسخه به روز تر این دستگاه و همینطور بهترین مولتی متر است.

۲- مولتی متر دیجیتال
مولتی مترهای دیجیتال برخلاف همتای آنالوگ خود از یک صفحه نمایش دیجیتالی جهت نشان دادن نتایج اندازه گیری استفاده می‌کنند. این مولتی مترها امروزه جایگزین نوع آنالوگ یا عقربه ای این محصول شده اند. البته لازم به ذکر است که امروزه از مولتی مترهای آنالوگ نیز استفاده می‌شود اما موارد استفاده از آن ها بسیار کمتر از نوع دیجیتال است.

خوب است بدانید که قیمت مولتی متر دیجیتال نسبت به مولتی متر آنالوگ بیش‌تر است. همچنین باید افزود که مولتی‌مترهای دیجیتال دقیق‌تر، دارای خوانش آسان‌تر و ویژگی‌ها و عملکردهای بیشتری نسبت به مولتی‌مترهای آنالوگ هستند.

اجزای اصلی مولتی متر

مولتی مترها از قسمت های مختلفی مانند صفحه نمایش، پراب ها و اهرم تنظیم کننده حالت اندازه گیری مولتی متر تشکیل شده اند. معمولا صفحه نمایش مولتی مترهای دیجیتال از نوع LCD است و برخی از آن ها دارای نور پس زمینه نیز می‌باشند. همچنین شما می‌توانید با کمک پورت نوع کمیتی که می‌خواهید اندازه گیری کنید را مشخص کنید.

پراب ها نیز یکی دیگر از اجزای مولتی متر هستند. دستگاه مولتی متر دارای دو پراب (یکی قرمز و دیگری سیاه) برای برقراری ارتباط الکتریکی بین دستگاه تحت آزمایش (DUT) و مولتی متر است. پراب قرمز رنگ به پورت VΩmA و پراب مشکی به پورت COM وصل می شود در حالی که سرشاخه های آنها به پایانه های مثبت و منفی دستگاه تحت آزمایش (DUT) متصل می شود. به غیر از رنگ، هیچ تفاوتی بین پراب های قرمز و مشکی وجود ندارد.

اندازه گیری کمیت های مختلف توسط مولتی متر

همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم، مولتی مترها قادرند تا انواع کمیت های الکتریکی مانند ولتاژ، جریان، مقاومت و… را اندازه گیری کنند که نحوه اندازه گیری هر یک از این پارامترها توسط این دستگاه متفاوت است و در ادامه قصد داریم تا هر یک را به طور مختصر شرح دهیم.

نحوه اندازه گیری ولتاژ با مولتی متر

در تعریف ولتاژ باید گفت که اختلاف پتانسیل بین دو نقطه از مدار را ولتاژ می‌نامند. واحد اندازه گیری این کمیت ولت (V) است. برای آنکه بتوان ولتاژ را با کمک مولتی متر اندازه گیری کرد باید ابتدا دستگاه خود را روی محدوده اندازه گیری ولتاژ قرار داده و پراب ها را به نقاطی که قصد اندازه گیری ولتاژ آن را دارید متصل کنید.

برای مثال اگر می‌خواهید تست دیود یک برد الکترونیکی را انجام دهید، باید مولتی متر خود را روی حالت تست دیود قرار داده و پس از آن با اتصال دادن دو سر پراب به یکدیگر و بوق زدن دستگاه، از سلامت ابزار خود اطمینان حاصل کنید. حال نوبت به انجام تست دیود می‌رسد. برای این کار می‌بایست پراب قرمز را به ترمینال مثبت و پراب مشکلی را به ترمینال منفی دیود وصل کنیم. انجام این تست مقدار اهم را به ما نشان خواهد داد.

نحوه اندازه گیری مقاومت با کمک دستگاه مولتی متر

مقاومت یکی از کمیت های الکتریکی است که با اهم نشان داده می‌شود. برای آنکه بتوان تست مقاومت را با دستگاه مولتی متر دیجیتال انجام داد در ابتدا باید دستگاه را روی حالت اندازه گیری مقاومت قرار داد. پس از آن باید پراب ها را به قطعه یا مداری که قصد اندازه گیری مقاومت آن را دارید متصل کنید.

نحوه اندازه گیری جریان توسط مولتی متر

سرعت شارش بار الکتریکی در مدار را جریان می‌نامند. این کمیت با آمپر (A) نمایش داده می‌شود. برای اندازه گیری این کمیت الکتریکی اولین گام تنظیم کردن دستگاه روی حالت اندازه گیری جریان است. در واقع برای اندازه گیری هر کمیت باید اهرم دستگاه را روی همان حالت قرار داد. پس از تنظیم کردن دستگاه، پراب ها را به صورت سری به مداری که قصد اندازه گیری جریان آن را دارید، متصل کنید. برای اندازه گیری این کمیت نیز در ابتدا باید تغذیه مدار را قطع کنید.

بهتر است بدانید که

برای انجام تست های دقیق‌تری از کمیت ها توسط مولتی متر، در قدم اول باید از سلامت پراب های دستگاه اطمینان حاصل کرد. برای این کار می‌توانید پیش از اندازه گیری کمیت ها، پراب ها را به یکدیگر اتصال داده تا از سلامت آن‌ها مطمئن شوید.

سخن پایانی

در این مقاله سعی کردیم تا شمارا با دستگاه مولتی متر هرچه بیش‌تر آشنا کنیم. پیش از پایان باید گفت که بهتر است تا در هنگام خرید بهترین مولتی متر دیجیتال و آنالوگ حتماً نیازهای خود را در نظر بگیرید. برای مثال ممکن است شما تنها به یک مولتی متر کلمپی احتیاج داشته باشید که بتواند بازه‌ی کمی از کمیت‌ها را اندازه‌گیری کند و نیاز به هزینه اضافی برای خرید دستگاه با رنج وسیع اندازه‌گیری نداشته باشید.